Het Nationaal Preventie Mechanisme (NPM) richt zich op het voorkomen van inhumane behandeling of bestraffing van mensen aan wie de vrijheid is ontnomen. Dat doet het NPM onder andere door locaties te bezoeken waar mensen verblijven van wie de vrijheid is ontnomen.
In april 2024 heeft het NPM een tweedaags bezoek gebracht aan de Rooyse Wissel. Met het bezoek wilde het NPM in algemene zin zicht krijgen op de verblijfsomstandigheden van ter beschikking gestelden (tbs’ers) in de Rooyse Wissel. Daarnaast was het NPM in het bijzonder geïnteresseerd in het thema afzonderen en separeren.
Op basis van gelezen documenten, observaties en gesprekken met medewerkers, patiënten en de Commissie van Toezicht, heeft het NPM een rapportage opgesteld. In de bevindingen van het rapport wordt onder andere de fhic-methodiek besproken:
De Forensische High Intensive Care (FHIC) methode. De Rooyse Wissel is in 2019 gestart met het implementeren van het FHIC-gedachtegoed. FHIC is een manier van werken waarbij behandeling, begeleiding en veiligheid kan worden opgeschaald op het moment dat dat écht nodig is. Er wordt tijdelijke zorg gegeven aan patiënten die in crisis zijn zonder het reguliere behandeltraject te onderbreken. Centraal staat de gedachte dat door meer in contact te zijn met de patiënt de benodigde zorg geleverd kan worden en de continuïteit van de zorg gewaarborgd blijft. Binnen de FHIC-methode is er zo min mogelijk dwang en is er een open leefklimaat. De Rooyse Wissel beschikt sinds december 2020 over de eerste afdeling in Nederland waar op beveiligingsniveau 4 de FHIC-methode wordt toegepast. Dit betreft de afdeling Oase. Hier bevinden zich vier extra beveiligde kamers (EBK’s) en zes minder beveiligde kamers (MBK’s). Deuren en wanden van de separeerruimtes hebben een zachtere kleur om de sfeer te verzachten. Ook proberen medewerkers, binnen de mogelijkheden die er zijn, zoveel mogelijk contact te houden met de patiënt tijdens het separeren. Dit om beter te weten wat de patiënt nodig heeft om weer terug te kunnen naar de eigen afdeling. Het toepassen van de FHIC-methode spreekt het NPM zeer aan. Zo ook de manier waarop dit bij de Rooyse Wissel wordt ingevuld. Het uitgangspunt dat ‘veiligheid’ met name gevonden kan worden in het hebben en onderhouden van contact met de patiënt, het open leefklimaat en het zo min mogelijk gebruiken van repressie vindt het NPM een waardevol uitgangspunt. Zo ook dat voor de patiënt die zich in crisis bevindt, ‘nabijheid’ nodig is, en daar waar mogelijk enige vorm van autonomie. Deze uitgangspunten worden bij de Rooyse Wissel binnen de FHIC-methode toegepast.
Voorbeelden hiervan zijn:
- de ‘5 minuten-methode’ waarbij bij aankomst in de ontvangstkamer op Oase aan de patiënt ruimte wordt geboden om zijn kant van het verhaal te vertellen en medewerkers van Oase op een neutrale manier naar de patiënt luisteren. Pas daarna wordt er een oordeel gevormd en een besluit genomen over de noodzaak van separeren en, als het nodig is, de plaats waar dat moet gebeuren (EBK of MBK);
- de mogelijkheid om tijdens separatie in een EBK of MBK via een raam, of openstaande deur, voortdurend contact te maken tussen patiënt en medewerker;
- het individueel beoordelen van de (on)mogelijkheid om ten tijde van separatie (of afzondering op afdeling Oase) eigen kleding aan te houden en bijvoorbeeld een bril op te houden;
- het zelf kunnen regelen van onder andere licht, temperatuur en muziek via een beeldscherm.
De patiënten waar het NPM mee sprak gaven aan de omstandigheden, de rust en de prikkelarme omgeving, op afdeling Oase plezierig te hebben gevonden. Ook de manier waarop de medewerkers van deze afdeling met hen omgingen werd op prijs gesteld. Zo ook het delen van het dagprogramma waardoor de patiënten wisten waar ze aan toe waren. Tevredenheid was er ook over de mogelijkheid om telefonisch contact met het eigen netwerk te onderhouden tijdens hun separatie op de afdeling Oase.
Het volledige rapport is hier te lezen.
Directeur Hyacinthe van Bussel over het bezoek van het NPM:
“Het bezoek was een pilot voor de tbs-sector. Wij hebben de deuren van onze kliniek opengesteld omdat we achter de waarden en normen staan waar de NPM ook voor staat: mensen van wie de vrijheid ontnomen is, hebben recht op een goede behandeling. Zij bevinden zich in een kwetsbare situatie. Wij zijn ervan overtuigd dat we onze patiënten niet wreed, onmenselijk of mensonterend behandelen. We zien het als een kans om dit door een gespecialiseerde organisatie als de NPM te laten onderzoeken en toetsen. Wij zijn dan ook trots op het rapport en de uitkomsten van het onderzoek.”
